روانشناسی رنگ و تاثیر انواع رنگها بر روان انسان

روانشناسی رنگ و تاثیر رنگها

تعریف رنگ: در سال ۱۶۶۶، اسحاق نیوتن، دانشمند نامدار انگلیسی، کشف کرد که چنانچه نور خالص سفید از یک منشور عبور داده شود، به رنگ‌های قابل رؤیت تجزیه می‌شود. نیوتن همچنین کشف کرد که هر رنگ از یک طول موج منحصر به فرد تشکیل شده و قابل تجزیه به رنگ‌های دیگر نیست.

آزمایش‌های بعدی نشان داد که با ترکیب نورها می‌توان رنگ‌های مختلف را ایجاد کرد. برای مثال، نور قرمز در ترکیب با نور زرد، رنگ نارنجی را به وجود می‌آورد.

رنگی که بر اثر ترکیب دو رنگ دیگر به وجود آید را ترکیبی می‌گویند. بعضی از رنگ‌ها، مثل زرد و ارغوانی، در صورت ترکیب شدن، همدیگر را خنثی می‌کنند و نور سفید می‌سازند. این رنگ‌ها را نیز رنگ‌های مکمّل می‌نامند.

روان‌شناسی رنگ‌های مختلف

۱- روانشناسی رنگ سیاه

• سیاه تمام نورها در طیف رنگ‌ها را جذب می‌کند.
• سیاه معمولاً به عنوان نماد ترس یا شیطان مورد استفاده قرار می‌گیرد امّا به عنوان نشانگر قدرت نیز شناخته می‌شود. از رنگ سیاه برای نشان دادن شخصیت‌های خطرناک مثل دراکولا و یا جادوگران استفاده می‌شود.
• رنگ سیاه در بسیاری از فرهنگ‌ها برای مراسم سوگواری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این رنگ همچنین نشانگر غمگینی، جذابیت جنسی و رسمی بودن است.
• در مصر قدیم، رنگ سیاه نشانگر زندگی و تولّد دوباره بود.
• رنگ سیاه معمولاً به دلیل لاغر نشان دادن در نمایش‌های مد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۲- روانشناسی رنگ سفید

• رنگ سفید، نماد معصومیت و پاکی است.
• رنگ سفید می‌تواند در انسان احساس فضای بیشتر به وجود آورد.
• رنگ سفید معمولاً نشانگر سرما، پاکیزگی و آرامش است. اتاقی که کاملاً به رنگ سفید نقاشی شده باشد ممکن است جادار و بزرگ به نظر آید امَا خالی و سرد است. بیمارستان‌ها و کادر پزشکی از رنگ سفید برای ایجاد حس پاکیزگی استفاده می‌کنند.

۳- روانشناسی رنگ قرمز

• رنگ قرمز، رنگ گرمی است که برانگیزاننده هیجانات قوی است.
• رنگ قرمز، نشانگر عشق، حرارت و صمیمیت است.
• رنگ قرمز، به وجود آورنده احساس شور و هیجان است.
• رنگ قرمز، تحریک کننده احساس خشم و عصبانیت است.

۴- روانشناسی رنگ آبی

• آبی، رنگ مورد علاقه بسیاری از مردم و محبوبترین رنگ در بین مردان است.
• رنگ آبی، احساس آرامش را به ذهن می‌آورد و معمولاً نشانگر صلح، امنیت و نظم است.
• رنگ آبی، می‌تواند احساس غم، درون‌گرایی یا گوشه‌گیری را در بعضی افراد به وجود آورد.
• رنگ آبی معمولاً برای دکور دفاتر مورد استفاده قرار می‌گیرد زیرا تحقیقات نشان داده است که افراد در اتاق‌های آبی کارآیی بیشتری دارند.
• رنگ آبی با وجودی که از محبوبترین رنگ‌هاست امّا یکی از رنگ‌هایی است که کمترین اشتها را بر می‌انگیزد. در برخی از برنامه‌های کاهش وزن توصیه می‌شود که غذای خود را در بشقاب‌های آبی بکشید. رنگ آبی به ندرت به صورت طبیعی درخوراکی‌ها وجود دارد. همچنین رنگ آبی غذا معمولاً به عنوان نشانه فاسد بودن و یا سمّی بودن آن در نظر گرفته می‌شود.
• رنگ آبی می‌تواند باعث کاهش ضربان قلب و حرارت بدن گردد.

۵- روانشناسی رنگ سبز

• رنگ سبز، رنگ سردی است که نماد طبیعت است.
• رنگ سبز، نشانگر آرامش، خوشبختی، سلامتی و حسادت است.
• پژوهشگران دریافته‌اند که رنگ سبز می‌تواند باعث افزایش قابلیت خواندن گردد. برخی از دانش‌آموزان و دانشجویان با قراردادن یک برگه شفاف سبز رنگ بر روی صفحه کتاب، می‌توانند مطالب را با سرعت بیشتری از حدّ معمول بخوانند و درک کنند.
• رنگ سبز، از دیر باز نماد باروری بوده و در قرن پانزدهم برای لباس عروسی به کار می‌رفته است.
• از رنگ سبز در دکوراسیون به دلیل اثر آرام بخشی آن استفاده می‌شود.
• رنگ سبز باعث کاهش استرس می‌شود. کسانی که در فضای کاری سبز رنگ کار می‌کنند، کمتر دچار دردهای دستگاه گوارش می‌شوند.

۶- روان‌شناسی رنگ زرد

• رنگ زرد، رنگی گرم وشاد است.
• رنگ زرد به دلیل مقدار زیاد نوری که منعکس می‌کند، بیشتر از بقیه رنگ‌ها چشم را خسته می‌کند. استفاده از رنگ زرد برای پس زمینه کاغذ یا نمایشگر کامپیوتر می‌تواند باعث چشم درد یا در حالت‌های خاص از دست دادن بینایی گردد.
• رنگ زرد می‌تواند احساس رنجیدگی و خشم را به وجود آورد. با وجودی که رنگ زرد به عنوان یک رنگ شاد شناخته می‌شود اما بیشتر مردم در اتاق‌های زرد رنگ، هیجانشان را از دست می‌دهند و بچه ها نیز در اتاق‌های زرد رنگ بیشتر گریه می‌کنند.
• رنگ زرد باعث افزایش سوخت و ساز بدن انسان می‌گردد.
• چون رنگ زرد، از بقیه رنگ‌ها زودتر دیده می‌شود، بیشتر از بقیه برای جلب توجه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۷- روان‌شناسی رنگ ارغوانی

• رنگ ارغوانی نماد وفاداری و ثروت است.
• رنگ ارغوانی نشانگر عقل و معنویت است.
• رنگ ارغوانی خیلی کم در طبیعت وجود دارد و به همین دلیل ممکن است به عنوان نشانه مصنوعی یا غیر عادی بودن در نظر گرفته شود.

۸- روان‌شناسی رنگ قهوه‌ای

• رنگ قهوه‌ای، رنگی طبیعی است که برانگیزاننده حس قدرت و اطمینان‌پذیری است.
• رنگ قهوه‌ای همچنین می‌تواند حس غم و انزوا را به وجود آورد.
• رنگ قهوه‌ای، حس گرما ، محبت، آسایش و امنیت را به ذهن می‌آورد.
• رنگ قهوه‌ای معمولاً بیانگر طبیعی بودن، زمینی بودن و متفاوت بودن است اما گاهی می‌تواند نشانگر پیچییدگی نیز باشد.

۹- روانشناسی رنگ نارنجی

• رنگ نارنجی، ترکیب زرد و قرمز است و به عنوان یک رنگ انرژی‌زا در نظر گرفته می‌شود.
• رنگ نارنجی، احساس هیجان، گرما و شور و شوق را به ذهن می‌آورد.
• رنگ نارنجی، معمولاً برای جلب توجه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۱۰- روان‌شناسی رنگ صورتی

• رنگ صورتی، در واقع همان رنگ قرمز کم رنگ است و معمولاً نشانگر عشق است.
• رنگ صورتی اثر آرام‌بخشی دارد. در ورزشگاه‌ها معمولاً رختکن تیم حریف را به رنگ صورتی نقاشی می‌کنند تا بازیکنان آن‌ها کم انرژی و منفعل شوند.
• با وجودی که اثر آرام بخشی رنگ صورتی مشخص شده است ولی پژوهشگران دریافته‌اند که این اثر تنها در خلال مواجهه اولیه به وجود می‌آید. مثلاً هنگامی که از این رنگ در زندان‌ها استفاده شد، زندانیان پس از عادت کردن به آن، حتی نا آرامتر از قبل شدند

جایگاه رنگ در تبلیغات

رنگ به عنوان یک نماد از مهمترین عناصر ارتباطی و هنری است . انسان ها به کمک رنگ می توانند اشیاء و محیط پیرامون خود را ببینند و آنها را طبقه بندی نمایند ، تا شناخت و آموزش آنها آسان تر گردد .

رنگ بیش از هر عنصر ارتباطی و نماد تبلیغی دیگر ، با احساسات و عواطف انسان ، نزدیکی و همخوانی دارد. رنگ ها حامل پیام ها ، اطلاعات و احساس های گوناگونی هستند ، از این رو رنگ برای طراحی آرم ها ، نشانه ها و هر نوع کار بصری و ارتباط غیرکلامی ، عنصر خیلی مهمی می باشد .

در شرایط کنونی شهرنشینش ، حالت سمبلیکی و نمادی رنگ ها بیش از پیش کاربرد دارد و علاوه بر این که باعث ایجاد احساس ها و حالات روانی خاصی در انسان ها می گردند ، پیام هایی را برای بهزیستی انسان با خود حمل می کنند . مثلاً رنگ قرمز حامل پیام هایی چون : خطر ، فوریت یک امر ، انقلاب ، مبارزه ، عصبانیت ، حرکت ، عشق و … است . شاید به همین دلیل در میدان گاو بازی ، پارچه قرمز جلو چشم گاو می گیرند و این در حالی است که گاو کوررنگ بوده و توانایی تشخیص رنگ ها را ندارد و منظور بیان خطر برای گاوباز و تماشاچیان می باشد . (داندیس)

یکی از نظریه پردازان مهم در حیطه اثرگذاری رنگ ها «یوهان ولفگانگ گوته» می باشد. او معتقد است : « رنگ ها آینه های اسرارآمیز همه رویه های هستی انسانی هستند و هر رنگی تأثیر حسی-روانی خاصی بر انسان دارد.»

«ماکی لوچر» روانشناس معروف ، نشان داده است که با بررسی علاقه یابی انسان ها به رنگ های معینی ، می توان زمینه های کیفیت و آشفتگی های روانی آنها را تشخیص داد و از این طریق احساسات ، گرایشات و شناخت آنها را دستکاری کرد .

«آوازه گران تجاری» یا مبلغان با بهره گیری از این واقعیات به ارائه و بسته بندی کالاها روی آوردند برای مثال لوازم آرایش را در بسته بندی های آبی آسمانی یا صورتی به بازار می فرستند .

چرا که با این رنگ ها به سادگی می توان احساس لطافت و زیبایی را در بیننده بیدار کرد . یا مثلاً بسته بندی شیرینی با رنگ سبز ، فروش آن را کاهش می دهد زیرا رنگ سبز یادآور تلخی است و کمتر کسی انتظار دارد که شیرینی در بسته بندی های سبز ارائه شود . یا بر اساس یک قرارداد تاریخی و قاعده ای مرسوم ، مواد سمی در بسته بندی های سیاه ، که نفی همه رنگ ها ، یا رنگ مرگ است عرضه می شود .

روانشناسی رنگ در بازاریابی و تبلیغات

برای کالاهای تجاری خود از چه رنگ‌هایی استفاده کرده‌اید؟ دلیل شما برای این انتخاب چه بوده است؟ آیا تنها بر مبنای سلیقه‌ی شخصی‌تان انتخابشان    کرده‌اید یا یک پیام خاص تجاری در ذهنتان دارید؟
در حالی که برای جلب توجه مشتری پرداختن به شکل ظاهری کالا بسیار مهم است, انتخاب رنگ نیز می‌تواند پیام خاصی را به ذهنشان متبادر کند. آیا مطمئنید که از پیغام نهفته در پس آن رنگ‌آمیزی آگاهی دارید؟…

هیچ فرقی نمی‌کند که ازکارت بازرگانی, بروشور, وب سایت, پوستر یا چیزهای دیگر استفاده می‌کنید, مهم آن است که در انتخاب رنگ بسیار دقت کنید. رنگ‌ها نه تنها ظاهر کالا را زیبا‌تر جلوه می‌دهند, بلکه بر عملکرد و رفتار ما نیز تأثیر می‌گذارند. بنابراین بهتر است آگاه باشیم که رنگ مورد استفاده‌ما بر مخاطب چه تأثیری می‌گذارد.

مثلاً, آیا تا به حال متوجه شده‌اید که بیش‌تر رستوران‌های عرضه کننده خوراک حاضری (fast food) در دکوراسیون خود از رنگ‌های قرمز روشن و نارنجی استفاده می‌کنند؟ سرعت بالای این رنگ‌ها در تأثیر بر روی مشتری, ابداً تصادفی نیست. مطالعات نشان داده‌اند که رنگ‌های قرمز و نارنجی, مشتری‌ها را تشویق می‌کند تا هر چه زودتر غذایشان را بخورند و رستوران را ترک کنند یعنی درست همان کاری که صاحبان این قبیل رستوران‌ها از شما انتظار دارند.

همچنین مشاهده تلفیقی فراوان از دو رنگ مشکی و قرمز در وب سایت‌های ویژه‌ی بزرگسالان نیز امری تصادفی نیست. به اعتقاد محققان, این رنگ‌ها معانی ضمنی جنسیتی دارند.

آیا تاکنون متوجه شده‌اید که در اسباب بازی‌ها , کتاب‌ها و وب‌سایت‌های ویژه‌ی کودکان معمولاً از تکه‌های بزرگ رنگ‌های روشن زنده و اصلی استفاده می‌شود؟ جوان‌ترها این رنگ‌ها را ترجیح می‌‌دهند و پاسخگویی مثبت آن‌ها به کالاهایی که این ویژگی را دارند بسیار بیش‌تر از کالاهایی است که با مداد شمعی یا ترکیبی از رنگ‌های بی‌روح و سرد رنگ‌آمیزی شده‌اند

محققان بازاریابی در آمریکا روز خاصی را به گردش علمی اختصاص داده‌اند که در آن به شناسایی رنگ‌ها و تأثیرات احتمالی آن‌ها بر انسان می‌پردازند.

اما تأثیرات رنگ در میان فرهنگ‌های مختلف, متفاوت است. بنابراین هنگام طراحی هر گونه نیازمندی‌های تبلیغاتی باید به رویکردها و خواست‌های مخاطبینتان توجه کنید.

مثلاً, سفید در فرهنگ کشور چین و ارغوانی در فرهنگ کشور برزیل, نماد مرگ هستند. رنگ زرد برای چینی‌ها مقدس است, اما نزد یونانی‌ها یادآور غم و اندوه و برای فرانسوی‌ها نشانی از بخل و حسادت است. در آمریکای شمالی, رنگ سبز تداعی کننده‌ی بخل و حسادت است. مردم کشورهای گرمسیری بیش‌تر با رنگ‌های گرم موافق‌اند و مردم کشورهای سردسیر و شمالی رنگ‌های سردتر را ترجیح می‌‌دهند.

مثلاً, در فرهنگی که امروزه خط فکری آمریکای شمالی بر آن استوار است هر یک از رنگ‌های زیر تداعی کننده کمیت‌ها یا عواطف خاصی است.

قرمز: هیجان، قدرت، شهوت، سرعت، خطر.

آبی (که جزو خواستنی‌ترین رنگ‌ها است): اعتماد، قابلیت اطمینان،اعتبار، تعلق،خونسردی.

زرد: گرما، اشعه خورشید، خرسندی، شادی.

نارنجی: بازیگوشی،خونگرمی، سرزندگی.

سبز: طبیعت، طراوت، خونسردی، آرامش، خونگرمی، وفور نعمت.

ارغوانی: صداقت، معنویت، بزرگ‌منشی.

صورتی: لطافت،ملاحت، فرهیختگی، امنیت.

سفید: خلوص، عفت، پاکدامنی، تمیزی، جوانی، نرمی و ملایمت.

سیاه: کارکشتگی، دلفریبی، جذابیت، ابهام، پیچیدگی.

نقره‌ای: اعتبار،وجهه،آبرومندی، گران‌بهایی.

ابتدا درباره‌ی بازاری که هدف نهایی شما است فکر کنید. مثلاً تصور کنید که قصد دارید کتاب‌هایی برای نوجوانان چاپ کنید و بفروشید, اما با پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها سروکار دارید. احتمال دارد کتاب‌هایی را طراحی کنید که در آن‌ها از رنگ‌های روشن و اصلی (قرمز, آبی, زرد) استفاده شده است تا این‌گونه توجه خواننده‌های نوجوانتان را جلب کنید. از این رو باید اقلام مورد نیاز در امر بازاریابی (نظیر بروشور, وب‌سایت و از این قبیل) را با در نظر گرفتن روحیه و سلیقه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها تهیه کنید. می‌توانید از رنگ‌های آبی (اعتماد, قابلیت اطمینان), صورتی (فرهیختگی, ملاحت, امنیت)استفاده نمائید. 

 

 

 

 

میلاد امیری نسب

دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی

دانشگاه علوم تحقیقات تهران